Wizualizacja danych — co jest ważne? Jak wizualizować statystyki?

Wizualizacja danych nie sprowadza się wyłącznie do wykresów i tabel, choć to bez wątpienia najpopularniejsze sposoby prezentowania informacji. W żadnym wypadku nie wyczerpują one jednak dostępnych możliwości. Sprawdź, jak jeszcze można wizualizować dane, dowiedz się, dlaczego w ogóle warto to robić i jakich zasad przestrzegać, aby zachować czytelność przekazu. 

Pokaż mi, a uwierzę (i być może zapamiętam), czyli dlaczego wizualizacja danych jest tak ważna?

Ludzki mózg nie najlepiej radzi sobie z przetwarzaniem dużych liczb, nie wspominając o ich większych zbiorach, stąd tak popularny w ostatnim czasie stał się temat wizualizacji danych analitycznych. Na dowód przeprowadźmy krótki eksperyment: wyobraź sobie długą poziomą linię, jej początek wyznacza liczba tysiąc, a koniec – miliard. W którym miejscu na osi zaznaczysz milion?

50% osób, które wzięło udział w badaniu*, zaznaczyło tę liczbę mniej więcej na środku osi. Nie jest to jednak prawidłowa odpowiedź. W rzeczywistości milion plasowałby się znacznie bliżej tysiąca, ponieważ miliard to milion pomnożony przez tysiąc. Nie jest to jednak efekt zaległości z matematyki, tylko okoliczności, w jakich wyewoluowały nasze mózgi. Całkiem nieźle radzimy sobie z porównywaniem i szacowaniem ilości obiektów w naszym najbliższym otoczeniu, ale wyobrażanie sobie konkretnych liczb, zwłaszcza tych dużych, przychodzi nam z ogromnym trudem. 

Wdać dlatego wizualizacja danych jest tak istotna. Patrząc na kolorowe słupki na wykresie znacznie łatwiej zrozumieć nam przekazane w nim informacje, niż analizując tabelę pełną liczb. Jest to też niezawodny sposób na przyciągnięcie uwagi odbiorców, szczególnie jeśli dane zostaną zaprezentowane w niesztampowy, kreatywny sposób. 

Pamiętaj również, że wizualizacja danych nie dotyczy wyłącznie danych liczbowych. Tekst poradnikowy również można zilustrować infografiką, na której zaprezentujesz etapy danego procesu (np. w formie ikon). W dzisiejszym świecie dociera do nas tak wiele informacji, że ich obrazowanie bywa niezbędne. Tym bardziej że większość mediów, z których korzystamy, posługuje się przede wszystkim obrazem – wystarczy wymienić Instagram i TikTok, gdzie tylko nieliczni użytkownicy czytają podpisy pod postami. 

*Badanie miało miejsce w 2013 r. na Uniwersytecie w Richmond, źródło

Podstawowe techniki wizualizacji danych 

Istnieje wiele metod wizualizacji informacji. Najprostszym rozwiązaniem jest wykres (liniowy, kołowy, słupkowy, warstwowy, bąbelkowy itd.), ale rzecz jasna możliwości jest znacznie więcej. Wszystko zależy od tego, jakiego rodzaju informacje chcemy zwizualizować: 

• Jeśli są to dane geograficzne np. liczba ludności wybranych krajów, najbardziej czytelne będzie przedstawienie ich w formie heatmapy, gdzie kraje o największych populacjach zostaną oznaczone najciemniejszym odcieniem danego koloru. 
• Procesy zwykle obrazuje się w formie mniej lub bardziej rozbudowanych grafów i diagramów.
• Do oznaczenia hierarchii często wykorzystuje się piramidę – przykładem jest piramida żywieniowa, której podstawę stanowią warzywa i owoce będące głównym budulcem zdrowej diety. 
• Odwrócona piramida to lejek, który świetnie ilustruje przechodzenie od ogółu do szczegółu np. lejek sprzedażowy. 
• Jeszcze bardziej złożone koncepcje (np. instrukcje) można wizualizować w formie infografik lub animacji. 

Nie są to oczywiście wszystkie dostępne możliwości, o czym przekonasz się, przeglądając inspiracje zgromadzone na końcu artykułu. W praktyce dane można wizualizować na setki różnych sposobów! Mogą one dotyczyć też różnych rzeczy i tak wizualizacja danych biznesowych, będzie skuteczna, ukazując na przykład hierarchię zatrudnienia, rozkład parytetów, kroki milowe w dążeniu do osiągnięcia celów strategicznych.

Najpopularniejsze narzędzia do wizualizacji danych

Prosty wykres można stworzyć nawet za pomocą Excela i innych narzędzi pakietu Office. Podobnie jest w przypadku prezentacji – najczęściej wykonuje się je w PowerPoincie, rzadziej w Canvie i Prezi, choć to również bardzo popularne narzędzia.

Sprawa komplikuje się, gdy chcemy stworzyć infografikę lub graf. Wówczas z pomocą przychodzą nam programy takie jak: Piktochart, Easel.ly, Infogr.am czy wspomniana już Canva. Wszystkie wymienione platformy umożliwiają projektowanie infografik przy pomocy gotowych szablonów i elementów graficznych. Jeśli zależy Ci jednak na nieco bardziej złożonym projekcie, takie rozwiązanie może być niewystarczające.

Jak rzetelnie wizualizować dane?

Wizualizacja danych rządzi się pewnymi prawami. Oto praktyki, których warto przestrzegać, aby zachować czytelność przekazu i nie prowadzić do mylnych osądów:

• Upewnij się, że dane są prawidłowe. Zanim stworzysz jakikolwiek wykres, sprawdź, czy do bazy danych nie wkradły się błędy.
• Zdefiniuj jasny cel. Określ, na jakie pytania ma odpowiadać grafika. Ogranicz się do bazowych informacji, aby nie rozpraszać nadmiernie odbiorcy (uważaj na klątwę wiedzy!).
• Dopasuj sposób prezentacji danych do potrzeb grupy docelowej. Twoim priorytetem powinna być czytelność i łatwość zinterpretowania danych. Rozbudowana ilustracja ma szansę sprawdzić się w magazynie popularnonaukowym takim jak National Geographic, ale niekoniecznie musi spodobać się czytelnikom portalu ekonomicznego, którzy chcą szybko pozyskać interesujące ich informacje. 
• Wystrzegaj się manipulacji. Niestety dane w formie graficznej są bardziej podatne na manipulację niż liczby.  Przykładów nie trzeba szukać daleko. Wystarczy zobaczyć, jak robią to telewizje, aby dodać przekazowi dramatyzmu albo umniejszyć lub zwiększyć skalę problemu. Zdecydowanie nie są to praktyki, które warto naśladować.

Inspirujące przykłady wizualizacji danych 

Skoro wiemy już, jak NIE wizualizować danych, czas rozejrzeć się za przykładami udanych wykresów i infografik. Oto trzy wyróżniające się kreacje, które zwróciły naszą uwagę:

Historia pandemii 

Na trójwymiarowej osi czasu zobrazowano największe światowe pandemie i liczbę ich ofiar. Co ciekawe, klasyczne wskaźniki zastąpiły kule przypominające wirusy. Grafika przyciąga dzięki temu uwagę, nie tracąc na czytelności. Od pierwszego spojrzenia widzimy, że najbardziej śmiertelną epidemią w dziejach ludzkości była tzw. „czarna śmierć”, która w XIV wieku zdziesiątkowała populację Europy.

Najpopularniejsze marki smartfonów w USA

Ekran smarfona potraktowano tu jak diagram procentowy – im większy obszar, tym większy udział marki w rynku. Dzięki temu od razu zauważamy, że Amerykanie najchętniej wybierają telefony Apple.  Podobny zabieg wykorzystali autorzy tej grafiki ilustrującej światowe rezerwy gazu ziemnego. 

Popularne męskie imiona, które zanikają

Grafika jest właściwie zbiorem wykresów warstwowych, z których każdy ilustruje popularność wybranych imion męskich, począwszy od 1900 roku do czasów współczesnych. Ciekawym zabiegiem jest zaznaczenie na linii czasu przyczyn spadków popularności poszczególnych imion. Okazuje się, że gdy na ekrany telewizorów zawitał wielki czerwony pies Clifford, rodzice niemal natychmiast przestali nazywać tak swoich synów. Podobnie było z innymi wymienionymi imionami – traciły na popularności, gdy twórcy seriali animowanych i komediowych nazywali tak bohaterów swoich produkcji, zwłaszcza jeśli były to nieszczególnie atrakcyjne postaci, takie jak Gruby Elmer z serii Zwariowane Melodie, który nie potrafi wymówić litery „r”.